Asmalı Sahne’nin sahnelediği “Quasimodo” oyununu, tiyatronun genel sanat yönetmeni ve oyunda Quasimodo’yu canlandıran Muharrem Uğurlu ile konuştuk.
Burcu Okutucu: Notre Dame’ın Kamburu romanındaki Quasimodo karakterinden yola çıkan bu oyunu sahneleme fikri nasıl oluştu?
Muharrem Uğurlu: Öncelikle amacım yeni bir hikaye oluşturmak ve görsel açıdan yeni bir deneyim elde etmekti. Notre Dame’ın Kamburu romanını bir çok kez okudum ve Quasimodo karakterinden çok etkilendim. Dünya edebiyat tarihinde yaratılmış bu en kusurlu, en çirkin ve en biçimsiz karakterin iç dünyasını, kendi hikayemle birleştirmek fikrinin bende yarattığı heyecanla yola çıktım. Sonrasında, romandaki diğer karakterleri de oyuna dahil ederek çalışmalara başladık. Bu oyun, oyunculuk kariyerimin ilk tek kişilik oyunu olmasından dolayı da ayrıca çok özel benim için.
Burcu Okutucu: Quasimodo, Asmalı Sahne dışında da pek çok mekanda sahnelendi ve turne de yaptı. Oyun İstanbul dışında nasıl tepkiler aldı?
Muharrem Uğurlu: Quasimodo, perdesini 3 Mart 2022’de İstanbul’da Asmalı Sahne’de açtı. Bu zamana kadar 68 oyun oynandı ve bunların bir kısmı da turnedeydi. Biz hala turne için talepler alıyoruz. Bu oyunun turne için avantajı, mekandan bağımsız bir oyun oluşu dolayısıyla istediğimiz her mekanda sahnelenerek seyirci ile buluşabiliyor olması. Turne benim için oldukça zorlu ve ancak bir o kadar da keyif verici bir süreç oldu.
Quasimodo oyunundan
Burcu Okutucu: Oyunun turnede Anadolu seyircisiyle buluştuğunda alacağı tepkilerden çekindiniz mi?
Muharrem Uğurlu: Aslında başlangıçta evet. Ancak oyunun anlaşılabilir bir biçim ve dil ile anlatılıyor olması, edebi ve entelektüel alt yapının yanında, edebi bir karakter olan Quasimodo’nun hikaye içinde basit, doğal ve samimi bir şekilde canlandırılması turne seyircisi tarafından da sevildi ve karşılığını buldu. Her insanın ortak tutkuları vardır bu hayatta. Beğenilme isteği, kabul görme isteği, değişme isteği ve hayalleri! Seyirci kim olursa olsun, bunda anlaşılamayacak bir şey yok… Quasimodo’nun her yerde seyircisine ulaşabilen bir oyun oluşu bir oyuncu olarak beni çok mutlu ediyor.
Burcu Okutucu: Oyunda tek kişilik bir performansla 6 farklı karakteri canlandırıyorsunuz. Sahnedeki geçişler ve devinimler oldukça hızlı. Notre Dame’ın Kamburu, görsel şölenlerin ve müzikallerde alışılagelenden çok farklı bir biçimde, sade dekoru ve maskeleriyle seyirciyle buluşurken, bu yükü sahnede tek başına taşımanın sorumluluğu size ne hissettirdi?
Quasimodo oyunundan
Muharrem Uğurlu: Öncelikle bu çok büyük bir heyecan, keyif ve ciddi bir sorumluluk. Ancak oyunun yönetmeni ben olsam da, gerek oyuna ön hazırlık, gerekse provalar aşamasında, dış gözleri hiçbir zaman göz ardı etmedim. Aslında oyunun yönetmeni seyirci diyebilirim. Çünkü oyun öncesi defalarca seyircili prova aldık ve tepkileri izledik. Oyunun benim için seyircideki karşılığı çok önemliydi. Oyunda ses değişimlerine, beden devinimlerine, 6 karakterin postürlerine çok uzun süre çalıştım. Bunlar; Quasimodo, Esmeralda, Kral Charles, Rahip, La Vision ve anlatıcı. İkili diyaloglarda maskeler çok hızlı değişiyor. Ve tabii ona bağlı olarak ses ve beden de… Bu değişim ve devinimlere uzun süre çalıştım. Oyuna hazırlık sürecinde spora başladım mesela. Her detayı iyice düşündüm. Çünkü tek kişilik oyunlar genelde oyuncu için bir handikaptır, süreci çok iyi yönetmek gerekir, denge gerektirir, zamanı iyi kullanmayı gerektirir. Ben pek çok tek kişilik oyunu seyretmekte açıkçası güçlük çekiyorum.
Burcu Okutucu: Size katılıyorum. Kimi zaman tek kişilik oyunlarda aktörün hikayeyi ve karakteri anlatmaktan çok, kendini anlatmak gibi bir derdi oluyor. Ve bazen kendini anlatma isteği sahnede o kadar ağır basıyor ki, oyun adeta tek kişilik bir güç savaşına dönüşüyor. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Muharrem Uğurlu: Evet bu doğru, bu çizgiye çok dikkat etmek gerek. Ya sadece cümlelerden oluşan sıkıcı monologlar görüyoruz ya da oyunun amacının dışında çırpınan bir aktör izliyorsunuz sahnede. Ben bu oyunda bu duruma çok dikkat etmeye çalıştım. Amacım sadece hikayeyi olduğu gibi canlandırmaktı. Ben sadece Quasimodo’yu anlattım, kendimi değil. İsteğim Muharrem’i değil Quasimodo’yu görmeleriydi. Ve amacıma ulaştığımı da düşünüyorum.
Muharrem Uğurlu ve Burcu Okutucu
Burcu Okutucu: Sadece aktörün kendi ruhsal dışavurumlarını yansıttığı bir oyun olmadığını söyleyebiliriz o halde Quasimodo’nun?
Muharrem Uğurlu: Asla değil. Biz Muharrem üzerinden Quasimodo’ya ulaşıyoruz. Tam tersi olsaydı, yani Quasimodo üzerinden sadece Muharrem’i sahnede görseydik, diğer tek kişilik oyunlardaki gibi ben de o derin handikaba düşerdim. Biz biliyoruz ki, herkes kendi hayatının aktörü ve aktristi. Bu nedenle benim bir çok insanı, bir alana toplayıp beni seyredin dememin bir anlamı yok ve bunun seyirci için de bir anlamı yok. Burada tek amacım, dünyanın en kusurlu karakteri olan Quasimodo üzerinden kendi kusurlarımızı anlatabilmek. Oyunculuk yolculuğumda, farklı hikayeleri, farklı karakterlerin üzerinden anlatarak, seyircinin dünyasında bir iz bırakma derdindeyim.
Burcu Okutucu: Quasimodo’yu günümüz sokaklarında ve günümüzün politik, ekonomik ve sosyal sistemi içinde nasıl bir düzleme oturtuyorsunuz? Bu bağlamda, tarihten gelen bir karakter olarak Quasimodo bugünün sisteminde yer buluyor mu?
Muharrem Uğurlu: Oldukça zor ve mühim bir soru. Quasimodo günümüz dünyasının ve vahşi kapitalizmin tam merkezinde duran gerçek bir karakter. Eğer Quasimodo günümüzde yaşasaydı muhtemelen Instagram filtreleri ile kendini güzelleştirmeye çalışıyor olacaktı. (Gülüyor) Ya da kendi mevcut işi ile ilgili daha kabul gören, daha çok beğenilecek başka bir iş arayışına girecekti. Kendini tamamen boyayacaktı!
Quasimodo oyunundan
Burcu Okutucu: İnsanların son zamanlardaki estetik kaygılarını ve mükemmel görünüme düşkünlüklerini düşününce, Quasimodo kendi döneminde de şanssız sayılabilecek ve fakat tutkuyla, adeta deli gibi aşık olan bir karakter. Bu anlamda, güzel olma isteğinde haklı olabilir mi?
Muharrem Uğurlu: Evet, elbette. Quasimodo’nun en büyük şanssızlığı kamburu. Hepimizin amacı daha güzel olmak değil mi? Instagram filtreleri, botokslar, tırnaklar, saç ekimleri ve daha bir çok şey… Quasimodo gibi bir karakterin nasıl bir Instagram hesabı olabileceğini hiç düşündünüz mü?
Burcu Okutucu: (Gülüşmeler) Evet bunu gerçekten düşündüm. 19. yüzyıldaki bir karakterin, 2023 dünyasında işi oldukça zor gibi. Peki, Quasimodo düzene direnen bir karakter mi sizce?
Muharrem Uğurlu: Hayır değil. Aksine kabullenen ve düzene ayak uyduran bir karakter. Sonradan fark ediyor pek çok şeyi ve bu farkındalıkla hayatın içinde sürükleniyor. Biz oyunda aynı zamanda, Quasimodo karakteri üzerinden, bu düzenin insana yüklediği yüklerin ne kadar ağır olduğu üzerine ciddi bir eleştiri yapıyoruz.
Quasimodo oyunundan
Burcu Okutucu: Quasimodo’nun isyan ettiği anlar var mı? Yoksa bu sadece bir kader hikayesi mi?
Muharrem Uğurlu: Pek yok, ancak yine de buna tam olarak bir kader hikayesi diyemeyiz. Quasimodo’nun bir tek isyan ettiği yer var: “Çok çabalıyorum ama neden olmuyor!?”
Burcu Okutucu: Anlıyorum ki, Quasimodo’nun aslında kişisel olarak en güzeli yakalamak gibi bir derdi yok. Ancak bu sistemde yaşayabilmek için mükemmel olma dayatmasıyla o kadar yüzleşmiş ki, sanki buna mecbur bırakılıyor.
Muharrem Uğurlu: Bunu anlatabilmiş olmama gerçekten çok sevindim. Ve bir şey daha: Quasimodo kabul edilmek istiyor. Aşkta kabul edilmek, mücadelesinde kabul edilmek ve yaşamda kabul edilmek.
Burcu Okutucu: Peki, sizin Quasimodo ile benzer yanlarınız var mı?
Muharrem Uğurlu: (Gülüyor) Çok!
Burcu Okutucu: Ama sizin kamburunuz yok sırtınızda…
Muharrem Uğurlu ve Burcu Okutucu
Muharrem Uğurlu: Yok ama…
Burcu Okutucu: Ama ne? Ama yaşamda görünmeyen pek çok kamburumuz var, öyle mi?
Muharrem Uğurlu: Kesinlikle öyle. Ve oyundan bir replik: “Kusurlarımızın görünmüyor olması bizi kusursuz yapmaz ki…”
Burcu Okutucu: Sizce bu ülkede yaşayan ve sahnede bir şeyler anlatmak derdinde olan bir tiyatro insanı olarak, sırtınızda nasıl bir kambur var?
Muharrem Uğurlu: Ama bu da zor bir soru oldu. (Gülüyor) Tamam cevap veriyorum… Şey bu kambura küfe desek olur mu?
Burcu Okutucu: Tamam olur, peki öyle diyelim… (Gülüyorum)
Quasimodo oyunundan
Muharrem Uğurlu: Tamam, küfe daha iyi… Şimdi Can Yücel’in bir şiirinde de dediği gibi, “Hepimiz küfeler taşıyoruz ve küfelerin altında eziliyoruz”. Benim küfem öyle dolu ve öyle ağır ki, çıkıp bir şeyler anlatıp paylaştıkça küfem boşalıyor ve hafifliyorum. Ne kadar çok seyirci ile buluşursam ve ne kadar çok derdimi anlatırsam, benim küfem de o kadar boşalıyor. Çok hayalim var benim!
Burcu Okutucu: Siz Asmalı Sahne’nin kurucularından biri olarak oyunculukla birlikte genel sanat yönetmenliği, rejisörlük ve aynı zamanda eğitmenlik de yapıyorsunuz. Bütün bu süreçler nasıl işliyor?
Muharrem Uğurlu: Tiyatroyu seven ve gerçekten bu işin içinde olmak isteyen pek çok öğrencim var. Ben tiyatroyu sadece aktörlük ya da rejisörlük olarak görmüyorum. Tiyatro insanı olmayı, her alanda bu işin savunuculuğunu yapmak olarak görüyorum. Bu işin savunculuğunu sadece sahne üstünde olmaz. Şimdi sizinle yaptığımız gibi, bir sohbette olur, bir sokak arasında olur, okulda olur, evde olur, bir bürokratla konuşurken olur… Ben her ortamda tiyatro ile ilgili faaliyette bulunmayı çok değerli ve gerekli görüyorum. Aksi halde bu durum kendi kendimizi tatmin ettiğimiz ve toplumsal anlamda karşılık bulamadığımız bir sürece dönüşür.
Burcu Okutucu: Bu oyunda gördüğümüz Quasimodo karakterinin, oyunun diğer versiyonlarında gördüğümüz Quasimodo karakterlerinden farklı bir yanı var mı?
Quasimodo oyunundan
Muharrem Uğurlu: Karakter yapı olarak tamamen aynı. Ancak Quasimodo oyunu, Notre Dame’ın Kamburu romanı deşifre edilerek ortaya çıkan, dünyada ve Türkiye’de ilk defa günümüz sosyolojik ve politik durumuna güncel bir eleştiri getiren ve bunu oldukça dik başlı bir tavırla dile getiren ilk tek kişilik oyun.
Burcu Okutucu: Seyirciler, bu sezon Quasimodo’yu nerede seyredebilirler?
Muharrem Uğurlu: Biz Asmalı Sahne olarak tiyatromuzu yaz kış hiçbir zaman kapatmıyoruz, yani tatil yapmıyoruz. Tiyatromuzun kapısı her zaman seyircimize ve tiyatroyla ilgilenen herkese sonuna kadar açık. Yaz-kış turnelerimiz olacak. Oyunu izlemek isteyenler, Asmalı Sahne’nin aylık programını takip edebilirler. Seyirciler, hem Beyoğlu Asmalı Sahne’de, hem de herhangi bir şehrin herhangi bir kasabasında, herhangi bir sokakta ve herhangi bir mekanda her an Quasimodo ile karşılaşabilirler.
Burcu Okutucu: Yolunuz açık, küfeniz dolu, alkışınız bol olsun.
Muharrem Uğurlu: Size ve Tiyatro… Tiyatro… Dergisi’ne bu keyifli röportaj için çok teşekkür ediyorum.
BURCU OKUTUCU
Quasimodo, 8 ve 18 Kasım 2023’te Asmalı Sahne’de.
Asmalı Sahne İletişim:
Yemenici Abdüllatif sok.Hoş apt.Kat:1Beyoğlu/İstanbul
0212 243 37 20
sahneasmali@gmail.com
@asmalisahne
