Şehir Tiyatroları, 27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nü ‘’Türkiye Tiyatrosu ve Darülbedayi’’ başlıklı, iki günlük bir seminer programı ile kutluyor. Şehir Tiyatroları’nın 100. Yıl Etkinlikleri kapsamında organize edilen Seminer, 28 ve 29 Mart’ta, SALT Galata ev sahipliğinde gerçekleşiyor.
Üç ana başlık altında, tiyatro ve sinemanın Darülbedayi öncesi ve sonrasında, Türkiye’deki varoluş ve kurumsallaşma serüvenine odaklanan Seminer, Darülbedayi’nin kurulduğu döneme ve Avrupa Tiyatrosu/Sineması ile kurulan ilişkiler üzerinden gelişen sanatsal estetiğe yoğunlaşıyor.
Seminer 28 ve 29 Mart, 14.00 – 19.00 arası, Bankalar Caddesi 11 numaradaki SALT Galata Odiyoryum’da gerçekleşecek. Seminer programını ekte görebilirsiniz…
28 Mart Cumartesi
14.00 – 16.00
Avantgarde ile Türk Tiyatrosunun Yolculuğu
Prf. Dr. Aysın Candan – Haliç Üniversitesi
19. yüzyılda başlayan batılılaşma hareketinin en belirgin toplumsal yansıması, kapalı salonlarda tiyatro temsilleri izlenmesidir. Eylemin baş aktörleri (her iki anlamda da) Ermenilerdir, izlenen temsiller ise melodramlardır. Melodram on dokuzuncu yüzyılın devrimci biçimidir. Melodram ruhuyla beslenen ilk kuşak Türk oyuncuları içinde en önde gelen isim, Musin Ertuğrul’dur. Gençlik yıllarını Avrupa başkentleri ile Istanbul arasında geçiren, bir avuç yandaşıyla kurumsal Türk tiyatrosunun temelini atan Muhsin Ertuğrul, yüzyıl başının büyük Alman oyuncu ve yönetmenlerini yakından tanımış, onlardan aldığı esinle sahne serüvenini biçimlendirmiştir. Muhsin Ertuğrul’un sahne için yazmaya yüreklendirdiği gençler arasında Nazım Hikmet de vardır.
Prof. Dr. Ayşın Candan, kurumsal Türk Tiyatrosu’nun avangardla başlayan yolculuğunu, 19. Yüzyılın sonlarından, 60’ların Halk Tiyatrosu dönemine kadar, görselli bir sunumla paylaşıyor.
16.00 – 16.30 Ara
16.30 – 19.00 Açık Oturum:
Türkiye’de Oyunculuk ve Reji Gelenegi
Moderatör: Prof. Dr. Ayşın Candan
Konusmacılar: Hikmet Körmükçü, Mustafa Avkiran, Nihal Koldaş, Serdar Biliş, Metin Deniz, Murat Karasu, Jülide Kural
29 Mart Pazar
Venedik’ten Istanbul’a Türkiye Tiyatrosu’nu Yaratanlar
Mimesis Dergisi & BGST & Berberyan Kumpanyası
Birinci bölüm 14.00 – 15.15
Prolog: San Lazzaro Oyunları (Okuma Tiyatrosu)
Musahipzade’yi Yüz Yıl Önceden Müjdeleyenler
Venedik’in San Lazzaro Adası’nda 18. yüzyılın sonunda çoğu Osmanlı tebaasına mensup Mıkhitarist rahiplerce komedi üslubunda yazılan ilk Türkçe Osmanlı tiyatrosu örneklerinin tanıtımı ve Musahipzade’yi bir asır önceden müjdeleyen bu oyunların Türkiye’de modern tiyatronun gelişimine katkısı…
(15 Dakika Ara)
İkinci Bölüm 15.30 – 16.30
Interlüd: Bedros Atamyan’dan Ermenice bir Hamlet tiradı (Boğos Çalgıcıoğlu) Türkiye Ermenileri Sahnesi
Şarasan’ın “Türkiye Ermenileri Sahnesi” kitabına dayalı olarak 19. Yüzyılda Ermenice-Türkçe tiyatroya büyük katkı yapan efsane oyuncuların tanıtımı ve bunlar arasından Darülbedayi’nin kuruluşuna katkı verenlerin aktarılması.
İnterlüd: Mardiros Mınagyan’dan Türkçe bir Armand Duvall tiradı. (Boğos Çalgıcıoğlu)
(15 Dakika Ara)
Üçüncü Bölüm 16.45 – 17.15
Film: Vasfi Rıza Zobu’nun İzinde Güllü Agop’un Mezarını Ararken (Serda Arslan’ın kamerasından –süre 10’)
Film: Muhsin ve Vahram
1911 yılında Odeon Tiyatrosu’nda Muhsin Ertuğrul ve Vahram Papazyan ortaklığıyla ilk Türkçe Hamlet’in oynanışı üzerine kısa bir film (süre 10’) Epilog: Okuma Tiyatrosu
İlk kez Abdullah Cevdet tarafından 1908 yılında Türkçe’ye çevrilen ve İstanbul’da 1911 yılında Muhsin Ertuğrul ve Vahram Papazyan tarafından sahnelenen Hamlet oyununun 5. perde 2. Sahnesi’nde Hamlet ile Leartes arasındaki sahnenin okunması. (süre 10‘)
Oyun Okumaları: Sercan Gidişoğlu, Özgür Eren, İlker Yasin Keskin
(15 Dakika Ara)
Türkiye Sineması’nda İlkler ve Tiyatroyla İlişkisi
Yrd. Doç. Dr. Müjgan Yıldırım – Maltepe Üniversitesi
17.30 – 19.00
Sinemada Muhsin Ertuğrul Öncesi Dönem
“Leblebc Horhor” (1916); Himmet Ağa’nın İzdvacı (1916-18); Sedat Simavi: Pençe ve Casus (1917); Mürebbiye(1919); Binnaz(1919); Bican Efendi Serisi (1921-22) filmler üzerinden dönemin sineması ve oyuncular üzerinden Darülbedayi ile bağlantısının anlatılarak, filmlerden kısa görüntü ve fotografların paylaşılması…
Sinemada Muhsin Ertuğrul Dönemi
Sinemada “Tiyatrocular dönem (1922-1939) 17 yıl “Tek yönetmen” 30 film.
Muhsn Ertuğrul’un Türkiye sinemasında belirleyci olduğu 17 yıllık bu dönem, filmlerden görüntüler ve belgeseller eşliğinde aktarılıyor.
Film Gösterimleri:
Muhsin Ertuğrul üzerne kısa belge film; Aysel Bataklı Damın Kızı Flm – Muhsin Ertuğrul;
Bedia Muvahhit: Çoban Yıldızı Belgeseli; Cahide Sonku üzerine kısa belge film
Ayşın Candan;
İngiliz Kız Ortaokulu ve Robert Kolejde orta öğrenimden sonra Viyana Üniversitesinde tiyatro bilimi okudu. New York Eyalet Üniversitesi (SUNY) Binghamton’da reji dalında yüksek lisans eğitimi gördü. 1979’da Viyana Üniversitesinde doktorasını tamamladı.
İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda Muhsin Ertuğrul’un son genel sanat yönetmenliği sırasında 4 yıl dramaturg –yönetmen olarak çalıştı. 1981-97 arası Mimar Sinan Üniversitesi Sahne ve Görüntü Sanatları bölümünde öğretim üyesiydi. 1990’da NewYork’ta Fulbright, 1993’te Berlin’de Goethe Enstitüsü burslarıyla çağdaş tiyatro,
2004’te ARIT bursuyla Atina’da antik tragedya sahnelemeleri araştırdı. 1996’dan bu yana Uluslararası Tiyatro Antropolojisi Okulu üyesi. 1997’den 2013’e Yeditepe Üniversitesinde, 2013’ten bu yana Haliç Üniversitesi Konservatuarında gösterim araştırmaları alanında profesor olarak etkinliğini sürdürüyor. Uluslararası “Spectacle
Vivant” araştırmacı topluluğuyla ortak çalışmalar yürütüyor.
Ktapları: 20. Yüzyıl Öncü Tyatro; Oyun Tören Gösterm; Öncü Tyatro ve Djtal Çagda Gösterm
Boğos Çalgıcıoğlu;
1968 yılında Getronagan Lisesi’nden, 1974’de Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun oldu. Tiyatro oyunculuğu ve sanat yönetmenliği yapan Çalgıcıoğlu, Osmanlı Ermeni Tiyatro Tarihi araştırmacısı ve yazarıdır. Aylık Paros Dergisi’nde düzenli olarak tarihi tiyatro mekânları üzerine yazıları yayınlamaktadır.
Çevirmeni olduğu kitaplar: Şarasan, “Türkiye Ermenileri Sahnesi ve Çalışanları” ; Baronyan, “Şark Dişçisi” (oyun- Şehir Tiyatroları’nda oynandı.); Zekiyan, “Venedik’ten İstanbul’a Modern Ermeni Tiyatrosunun İlk Adımları.”
Fırat Güllü;
1989 yılında Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü’ne girdi. Tiyatroya Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları’nda başladı. BÜO dâhilinde oyunculuk, eğitmenlik ve reji sorumlulukları aldı. Çeşitli çeviri ve yazıları Mimesis Tiyatro Çeviri Araştırma Dergisi’nde yayınlandı. Mezuniyet sonrasında 1996 yılında Boğaziçi Gösteri Sanatları
Topluluğu’na katıldı ve Tiyatro Boğaziçi’nde çeşitli yapımlarda oyunculuk ve reji sorumluluğu aldı. Şu anda Mimesis Tiyatro Çeviri Araştırma Dergisi’nin yayın kurulu üyesi ve Mimesis Sahne Sanatları Portali’nin (mimesis-dergi.org) düzenli yazarlarındandır.
Son yıllarda tiyatro tarihi üzerine çalışmalar yürütmektedir ve 2008 yılında BGST Yayınları’ndan Vartovyan Kumpanyası ve Yeni Osmanlılar adlı bir çalışması yayınlanmıştır. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi tarafından yayınlanan Bir RolYaratmak (K. Stanislavski) ve Arzu Gökkuşağı (A. Boal) adlı kitapların çevirmenlerindendir.
Müjgan Yıldırım;
1989 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık bölümünden mezun oldu. Master ve doktora eğitimini Marmara Üniversitesi Sinema-Televizyon ölümünde tamamladı. Çektiği iki kısa belgeselle (Bedia Muvahhit’in hayatı ve Paris Apartmanı) ulusal ve uluslararası festivallere katıldı. Yazarın, “Doğan Kuban- Bir Rönesans Adamı- Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Nehir Söyleşileri 2007” ile “Edebiyatçı Mimarlar Antolojisi- Mimarlık Vakfı Yayınları-2008” adlı kitaplarının yanı sıra Literatür Yayıncılık adına yayıma hazırladığı başta “Sedad Eldem ile Söyleşiler”, “19. yy’da İzmir Kenti” olmak üzere birçok kitabı bulunmaktadır. Doğuş Üniversitesi’nde başladığı akademisyenliğe, Maltepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Çizgi Film Animasyon Bölümü’nde Yardımcı Doçent olarak devam etmektedir.
