İZMİR ŞEHİR TİYATROLARI KURULUŞ SÜRECİNE DAİR İZMİR TİYATROLARI DERNEĞİ NOTLARI
İzmir Tiyatroları Derneği olarak, oluşum aşamasındaki İzmir Şehir Tiyatroları kuruluşu süreci ile ilgili, konunun paydaşlarından olduğumuza inanmamız nedeniyle önerilerimizi sunmak isteriz.
İzmir Tiyatroları Derneği, İzmir’deki Tiyatro Topluluklarının ve bağımsız sanatçıların meslek örgütlerinden biridir. İki yıl boyunca “İzmir Tiyatrolar Platformu” olarak çalışmalarını sürdürdükten sonra 2016 yılında dernek statüsüne geçmiştir. Üyeleri arasında; Profesyonel, Amatör ve Belediye Tiyatrosu olmak üzere 16 Tiyatro ve 8 bağımsız tiyatro sanatçısı bulunmaktadır.
Kuruluş sürecine yönelik, üyelerimizle birlikte bir dizi toplantı gerçekleştirdik ve bu doğrultuda bir dizi öneri getiriyoruz.
Yerelden evrensele bir tavrın ilke olarak belirlenmesi, ulusal ve uluslararası düzeyde şehir tiyatroları üzerine detaylandırılmış çalışmaların hazırlanması ve İzmir özelinde bir Şehir Tiyatroları perspektifinin hayata geçirilmesi için, çok aktörlü çalışmalar yürütülmelidir.
Temel önerimiz; “İzmir Şehir Tiyatroları’nın” İzmir’in toplumsal yapısından ve tarihsel birikiminden yola çıkarak, Sayın Tunç Soyer tarafından istikrarlı bir şekilde sürdürüldüğünü gözlemlediğimiz “İzmir Modeli” yerel yönetim-yönetişim anlayışına uygun olarak inşa edilmesi ve gerçekleştirilmesidir.
Sürdürülebilirlik ve özerk yapı, özelde “kentin tiyatrosu” olabilmek genelde sanat yapmak için asal önemdedirler. Bu anlamda en iyi modeli yaratmak için; daha önce birçok örneği olan merkeziyetçi, tek özneli, hiyerarşik bir tutumdan UZAK DURULMALIDIR.
“İzmir Modeli ”ne uygun biçimde, esnek yapılı, katılımcıların söz sahibi olduğu, kaynakların yönlendirilmesini kolaylaştıran ve karşılıklı etkileşimin, hattı zatında Agon’un belirleyici olduğu bir kuruluş süreci yürütülmesi, gerçekten kente mâlolmuş bir tiyatronun oluşmasını sağlayacaktır. Sürecin; Kuruluş ve Uygulama olarak iki aşamada çok bileşenli olarak ilerlemesi, hem ulusal düzeyde örnek teşkil edecek hem de kent tarihinde uzun soluklu, kentin tüm dinamikleriyle bütünleşmiş bir güç olmasını sağlayacaktır.
KURULUŞ SÜRECİ YAPILARI ÜZERİNE
DANIŞMA KURULU: Ulusal ve uluslararası çapta deneyimli, donanımlı, süreci içselleştiren tiyatro insanlarından oluşacak (Ki oluşturulduğunu da görüyor ve takdir ediyoruz) Danışma Kurulu, uygulayıcıları yönlendirir ve en iyi sonuçların ortaya çıkmasında önemli katkılarda bulunur. Danışma Kurulu uygulama alanında çalışmaz, dış göz olur, çıkan sonuçları değerlendirir ve genel çerçeveyi belirler. Ayrıca kentin teatral ve sanatsal dinamiklerinden oluşturulacak Kurucular Kurulu ile birlikte perspektif oluşturur, çalışmalara yön verir.
KURUCULAR KURULU: Bu kurul sadece kuruluş sürecinde yer alır. Kuruluş sonrası bu kuruldan bazı üyeler Şehir Tiyatroları Yönetim Kurulu ya da varlığı devam edecekse Danışma Kuruluna da girebilir. Bu bir geçiş süreci ya da genel bir süreç olarak değerlendirilmeli ve Kurucular Kurulunun görüşleri olabildiğince dikkate alınmalıdır.
Kurucular Kurulundaki her birey; mevcut durum ve strateji konusunda Danışma Kuruluna raporlar verir, beklenti ve taleplerini iletir. Danışma Kurulu’na kuruluş sürecinde yerel dinamikler ve bileşenler konusunda bilgi ve açılım sağlar. Danışma Kurulu İle Kurucular Kurulunun ortak mesaisi, sürecin pozitif yönde ilerlemesine yol açar.
Kurucular Kurulu yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde çalışmalarda bulunmuş -farklı bakış açıları ve deneyimlere sahip- kentin çok kültürlü, çok sesli, geniş yelpazesini temsil edecek kişi ve kurum temsilcilerinden oluşmalıdır.
Kurucular Kurulunda olmasını düşündüğümüz kurumsal temsilciler aşağıdadır:
- Belediye yetkilileri (Hukuksal, yönetsel ve finansal)
- 9 Eylül Üniversitesi GSF Tiyatro Bölümü temsilcisi
- ASSİTEJ temsilcisi
- Amatör Tiyatrolar temsilcisi
- Profesyonel Tiyatrolar temsilcisi
- Var olan kurumsallaşmış ilçe belediye tiyatroları temsilcisi
- Köy ve Mahalle tiyatroları temsilcisi
- Kültür Sen temsilcisi
- İzmir Devlet Tiyatrosu temsilcisi
- Klasikleşmiş seyirci temsilcisi (Direkler arası vb.)
- İzmir Tiyatroları Derneği Temsilcisi’nden oluşmalıdır.
Bildiğimiz kadarıyla İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Tunç Soyer’in süreçle ilgili önemsediği üç alan var..
“Sürdürülebilir olmak, Keyfiyetsiz olmak ve Başkanın dahi ağzına bakmayacak özerk bir yapı olmak.”
Yine bildiğimiz kadarıyla, İZFAŞ bünyesinde bir Genel Müdür Yardımcılığı oluşturulacak.
Tüm bunlar önemli ve anlamlı. Ancak sürdürülebilirliğe ve özerkliğe yeter mi, bu bir tartışma konusu. Ayrıca İBB’nin Özel Tiyatrolarla ilişkilerinin güçlü kalması konusu da büyük bir öneme sahiptir. (Ki bunun için ayrı bir birim oluşturulmalıdır. Şehir Tiyatroları’nın Özel Tiyatrolarla elbette bir bağı olmalı ancak hem sosyal hem mali ilişkilerinin koordinasyonu farklı birimlerce yürütülmelidir.)
Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni’nin önemi gibi konuların da Kurucular Kuruluyla mutabık olarak belirlenmeye çalışılmasında fayda görmekteyiz.
KURULUŞ SÜRECİ ÇALIŞMALARI.. ACİL İHTİYAÇ “ÇALIŞTAY”
Acil ve öncelikli olarak uygulama sürecini de şekillendirecek bir “Çalıştay” yapılmalıdır. İzmir’in, Şehir Tiyatroları için en iyi modeli, geniş katılımlı, etkili bir çalıştay ile bulacağını düşünüyoruz. Çalıştay, ilgili kurumları ve kişileri bir araya getirerek; merkeziyetçi, tek özneli, hiyerarşik bir kuruluş süreci yerine, kuruluş sürecinin “İZMİR MODELİ’ ne uygun biçimde, esnek yapılı, geniş katılımcıların söz sahibi olduğu, yönetim-yönetişim anlayışına uygun yürütülmesini sağlayacaktır.
Bu Çalıştay, Danışma Kurulundan alınacak önerilerle, Kurucular Kurulu tarafından organize edilmeli ve hayata geçirilmelidir. Kurucular kurulu ve Danışma Kurulunca bir “Çalıştay Çalışma Grubu” oluşturulmalıdır. Çalıştayın zaman, mekân seçimi, katılımcıların belirlenmesi, çalışma gruplarının belirlenmesi, teknik hazırlıklar, karar verilen bu grup tarafından uygulamaya sokulmalıdır. Çalışma Grubu yapılacak çağrıları koordine etmelidir. Çağrı süreci ve çalıştay sırasında gerekecekler de, İBB emekçilerinin özverileriyle eminiz ki hayata geçirilecektir.
Çalıştay Çalışma Grubu önerisi: Asgari 1 belediye temsilcisi, 1 Akademisyen ve 1 İTD temsilcisi mutlaka bulunmalıdır. Ayrıca çalıştay katılımcıları tarafından tanınan, iletişim becerisi yüksek, inisiyatif alabilen, deneyimli, konu ve kurumlarla ilgili birikimi yüksek düzeyde olan bir kişi de bu Çalışma Grubunda olmalı ve görevi, çalıştay raporları kamuoyuna açıklanana kadar sürmelidir. Çalıştay Grubu Başkanı diyebileceğimiz bu kişi, çalıştay sırasında da tüm birimleri toplantının ve tartışmaların sürekliliğini gözlemlemeli ve olası çalıştay nezaketi ihlallerine izin vermemelidir.
Çalıştay Sekretaryası Birimi: Çalıştay çağrılarını, Çalıştay katılımcı sayısı, grupların belirlenmesi, temsilcilerin kimlikleri, bildirileri, akademik eğitim seviyesi vb. gibi istatistikleri tutar ve dokümantasyonu gerçekleştirir.
ÇALIŞTAY DÜŞÜNCESİNİN TEMELLERİ
1- Kentin dinamiklerinin belirlenmesi. (Mevcut durum tespiti)
2- Modeller Stratejik hedefler.
3- Yapısal ve yönetsel öneriler.
- KENTİN DİNAMİKLERİNİN BELİRLENMESİ
Odak: İzmir’de tiyatro ortamının mevcut durum analizi
Olası Katılımcılar: Belediyenin ilgili yapı temsilcileri (Özellikle Sanat-Tiyatro alanında çalışıp kentin varoş dinamiğine de hakim) , İzmir’de kent tiyatrosunun önemi üzerine emek vermiş Özel, Amatör, Belediye, Mahalle, Köy Tiyatroları Temsilcileri, Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Temsilcileri, STK’lar, Meslek Odaları vb.
- MODELLER VE STRATEJİK HEDEFLER
MODELLER
Odak: Türkiye’den ve başka ülkelerden şehir tiyatroları modelleri nasıldır ve İzmir Şehir Tiyatroları modeli nasıl olmalıdır?
Olası Katılımcılar: Belediye yetkilileri, Danışma Kurulu temsilcileri, Kurucular Kurulu temsilcileri dışında, ülkede var olan Büyükşehir Belediyeleri Şehir Tiyatroları’nın Genel Sanat Yönetmenleri ve daha önceki yıllarda bu görevde bulunmuş olanlar ve(veya) kurucuları.
STRATEJİK HEDEFLER
Odak: Şehir tiyatrolarının kent hayatına, sosyal, kültürel, ekonomik etkileri, kentliyle bağları, bağ kurma biçimleri, öngörülen etkileri, şehir tiyatrolarının kentle-kentliyle dinamik bağı.
İlk 4 yıllık süreçteki sanat politikası doğrultusunda hedefleri: Seyirci sayısı, tahmini oynanacak oyun sayısı, kaç sahne açılacağı, bu sahnelerin kentin tiyatroya az ulaşabilen bölgeler nasıl etki edeceği ve bu sahnelerde hangi birimler olacağı. Olası katılımcılar: Belediye yetkilileri, Danışma Kurulu temsilcileri, Kurucular Kurulu temsilcileri dışında, Sosyologlar, Psikologlar, Kültür pedagogları, Kültür araştırmacıları, İletişim uzmanları vb.
- YAPISAL VE YÖNETSEL ÖNERİLER
Odak: Kaç oyuncu, teknik eleman ve diğer çalışanlarla, kaç sahnede, hangi çalışma koşulları içinde, hangi sosyal güvenlik hakları ile çalışacakları, ne olması, nasıl olması gerektiğinin belirlenmesi, kalıcı olması için içsel, dışsal ve hukuki alt yapının nasıl oluşturulacağı.
Başlangıçta ve sonrasında Genel Sanat Yönetmeni, oyuncular, yönetmenler, yönetmen yardımcıları, dramaturglar ve diğer teknik ve idari personelin nasıl oluşturulacağı.
Olası katılımcılar: Belediye yetkilileri, Danışma Kurulu temsilcileri, Kurucular Kurulu temsilcileri dışında, hukukçular, sosyal güvenlik uzmanları, oyuncular sendikası, ilgili birlik, dernek vakıf vb. temsilcileri.
ÇALIŞTAYDAN İLK PLANDA BEKLENTİLER
Çalıştayın ilk planda şu temel sorulara cevap araması beklenmelidir.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın;
1.Kentle dinamik ve diyalektik bağı nasıl kurulmalıdır?
2.Kalıcı olması için içsel dışsal ve hukuki alt yapı nasıl oluşturulmalıdır?
3. Sanat politikası nasıl belirlenmelidir?
4.Kurucular kurulunun işlevlerine çalıştayın genel ve eleştirel bakışı nasıl olmalıdır?
5.Danışma Kurulunun işlevlerine nasıl dinamik bir zenginlik kazandırılabilir?
6. Başlangıçta ve sonrasında Genel Sanat Yönetmeni, oyuncular, yönetmenler, yönetmen yardımcıları, dramaturglar ve diğer teknik ve idari personel nasıl oluşturulmalıdır?
7. Kuruluş aşamasından itibaren personelinin iç eğitim ve gelişim süreci nasıl planlamalıdır?
KAVRAM HAVUZU
Tanımlar: Özerklik, kentle bütünleşme, yönetişim, kentin tiyatrosu olma, kavramları.
Yapılar: Koordinatör, Danışma Kurulu, Kurucular Kurulu, Çalıştay, Çalıştay Çalışma Grubu Çalıştay Sekretaryası.
Felsefe: Kentin yönetsel projeksiyonuna uygun, kentle bütünleşmiş, demokratik, sanat kültürünü içselleştirmiş, uluslararası uygulamaları içerebilecek yerelden evrensele bir perspektif..
ÇALIŞTAY ORGANİZASYONU ÜZERİNE
Çalıştaya katılması beklenen kişilerin, STK’ların ve kurumların belirlenmesi, onlara yazılı olarak bilgi verilmesi ve katılımın üst düzeyde olması gibi teknik ve sanatsal çalışmaları içerir. Bu, katılımcıların ve(ya) davetlilerin organizasyonlardan başka birine ( Çalıştayın herhangi bir seksiyonuna) katılma fırsatını da yaratacaktır.
Çalışma Grubu tarafından; çalıştayda dinleyici olup olmaması, dinleyicilerin görüş bildirip bildirmemeleri, kaç gün çalışılacağı ve oturum yapılacağı, bildirim sunacak kişilerin belirlenmesi, çalışma gruplarının ve kişilerinin belirlenmesi konuları önceden genel olarak belirlenir. Tartışmaları güçlendirmek için, durumun anlaşılmasını kolaylaştıracak ve sonuca katkı yapacak bazı soruları ve çelişkili konuları da düşünerek her seksiyonda bir Danışma Kurulu ya da Kurucular Kurulu üyesi bulunmalıdır. Kurulacak Şehir Tiyatrolarında, yeteri kadar tartışma malzemesi, masaya koyacağı konular ve sorular olması açısından da bu hazırlıklar gereklidir.
ÇALIŞTAY SÜRECİ ÜZERİNE – ÖNERİLER
Bildiri sahipleri her biri 15 dakikayı geçmeyecek şekilde sunuşlarını yapar ve yazılı metinlerini Çalışma Grubuna iletirler.
- GÜN SABAH OTURUMU: Belediye Başkanının, Yürütme kurulunun, Danışma Kurulunun süreci açımlaması ve Çalıştay’ın alt başlıklarına kimlerin katılacağının duyurulması ve olası yeni önerilerin hayata geçirilmesiyle şekillenir. Belirlenen çalışma grupları netleştirilir. Dinleyicilere ve basın mensuplarına açıktır.
- GÜN ÖĞLEDEN SONRAKİ OTURUM
Çalışma grupları kendi içlerinde tartışır ve düşüncelerini birbirlerine iletirler. Dinleyiciye kapalıdır.
- GÜN SABAH OTURUMU
Tüm katılımcılar kendi başlıklarında, bir önceki günkü izlenimlerinden yola çıkarak, olası birliktelikleri hayata geçirmek için ortaklaşma kültürünü benimseyerek genel bir bildiri oluştururlar. Dinleyiciye kapalıdır.
- GÜN ÖĞLEDEN SONRAKİ OTURUM
Tüm bildiriler Çalıştay Kuruluna sunulur. Dinleyicilere ve basın mensuplarına açıktır.Net ve Genel Kurulca eleştirilmeyen bildirilerden yola çıkılarak ve halka açık gerçekleştirilecek bu çalışmada, notlar alınır ve Çalıştaydaki tüm gruplardan birer temsilciyle istenilen ve olası sonuç bildirgesinin yazımına geçilir. Çalıştaya mümkün olduğunca çok dinleyicinin katılması sağlanmalıdır.
ÇALIŞTAY RAPORU ÜZERİNE
Çalıştay raporu hazırlanmalıdır. Sonuç bildirgesinin de sonuna konulacağı bu Çalıştay raporunda, sentezlenmiş ve netleşmiş, konsensüs sağlanmış konular belirtilmeli, kritik konuların altı çizilmeli, ortaya çıkan fikirlerin uygulanması için faydalı olacak deneyimler rapora eklenmelidir.
Raporda belirtilen genel sonuçlar, konsensüs ile kamuoyuna duyurulmalıdır.
Bir çalıştay kitabı hazırlanmalı, katılımcılara, talep eden tiyatro insanlarına-kurumlarına, İBB’nin uygun gördüğü kişi ve kurumlara bila ücret iletilmelidir.
Hamiş: Çalıştayda konuşulması gereken konular ve gruplar, bu yazının başlangıcında açıklansa da, İBBŞT yetkililerine, Danışma Kuruluna ve Kurucular Kuruluna, İTD’nin düşünceleri ayrıca sözlü ve yazılı olarak aktaracaktır.
“ İzmir Şehir Tiyatroları Kuruluş Sürecine İzmir Tiyatroları Derneği Notları”; İzmir Tiyatrolar Derneği’nin, İBBŞT kuruluş sürecinin ivedilikle hayata geçmesine, ancak temellerinin de sağlam olmasına duyduğu istek ve inançla, elden geldiğince genel hatları ile yazılmış kısa bir ön çalışmadır.
Saygılarımızla..
İzmir Tiyatroları Derneği Yönetim Kurulu
