İBB Şehir Tiyatroları 2019-2020 sezonu açılış ve repertuvar tanıtım toplantısını 19 Eylül Perşembe günü Harbiye Muhsin Ertuğrul sahnesinde gerçekleştirdi. Yerel seçimlerin ardından, sezon açılırken yeni belediye yönetiminin kültür politikası, sanata yaklaşımı ve şehrin sanat ve tiyatro yaşamının mihenk taşlarından İstanbul Şehir Tiyatroları’nda izleyeceği rota merak ediliyordu.
Toplantı, Yeni Şafak’ın provakatif manşeti ile gündeme getirilse de, bu bağlamda önemli veriler sunması bakımından önemliydi. Okurlarımız için bu satırbaşlarını derledik.
“Sanatın ve tiyatronun özgürleştirici işlevine vurgu”
Özellikle uygarlık ve demokrasi vurgusunun yapıldığı toplantıda, Şehir Tiyatroları’nın yeni vizyon ve misyonu basın mensupları aracılığıyla kamuoyuna hatırlatılırken, yeni sezon repertuvarınının bu vizyona sunacağı katkı ve Şehir Tiyatroları’nın sezon için belirlenen hedefler açıklandı.
İBB Kültür Daire Başkanı Hülya Muratlı, özellikle sanatın toplumla ilişkisine değinerek tiyatronun iyileştirici niteliğine vurgu yaptı: “Sanat yeteneği kışkırtır. Kışkırtılan bu yetenek, üretilen hayal gücüyle bizlere yepyeni oyunların yolunu açacaktır. O zaman dünyamız daha güzel hale gelecek, daha yaşanır hale gelecek ve bizleri güçlü kılacaktır.”
Sözlerine tiyatronun ve sanatın özgürleştirici işlevine vurgu yaparak devam eden Muratlı, sezon oyunlarının yeni nesil üretim anlayışıyla ortaya konulacağını söyledi: “2000 yıl önceki en gelişmiş Antik Şehirlerde Perge, Aspendos, Efes gibi önce tiyatroların inşa edildiğini görürsünüz. Çünkü tiyatro o dönemde halkın eleştirilerini düşünsel oyunlarla krala ifade edilen yerlerdir. Roma imparatorları da tiyatroyu yalnızca eğitim amaçlı değil halkın eleştirilerini de kulak vermek için kullanırlardı. Bütün bu demokrasi kültürü bizim topraklarımızda vücut buldu. Biz bunu yaşatmaya devam etmek istiyoruz. Antik Yunan’dan Rönesans’a, Türk Tiyatrosu açısındansa geleneksel tiyatrodan modern tiyatroya kadar uzana tarihe bakıldığında, tiyatronun her zaman uygarlığın simgesi olduğu görülür. Yaşamdaki zenginlik, özgür düşünce, hayal gücü zenginliği, çok yönlülük, duyarlılık ile birlikte demokrasimizin yerleşmesinde ve gelişmesinde en önde gelen sanat disiplinlerinden birisi olmuştur tiyatro. Biz buna vurgu yapacağız. ”
“Darülbedayi, aslına rücû edecek”
Muratlı, yeni İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun desteğiyle tüm İstanbul halkına ulaşmasını sağlayacaklarını duyurdu. “İBB olarak yeni bir başlangıç yaptığımız bu dönemde sayın başkanımız Ekrem İmamoğlu’nun bir sözünü hatırlatmak ve bu sözün arkasında duraracağımızı belirtmek isterim: ‘Kültür ve sanat herkes için ve her yerde olacak. Tüm İstanbullular tiyatroyla buluşacak’, demişti Başkanımız… İstanbul’un her köşesine, gidebildiğimiz her noktaya zaman içinde ulaşacak ve doğru sanatçılarla, doğru insanlarla, doğru teknik alt yapıyla doğru oyunları sahnelemek için büyük bir titizlik içerisinde olacağız.”
Konuşmasında yeni repertuvara da değinen Muratlı, 2019-2020 sezon oyunlarında temel hedefin Darülbedayi’nin aslına geri dönmek olacağını belirtti: “Yeni bir anlayış ve bir vizyon sunuyoruz. Buna bağlı olarak da yeni oyunlar sahneye konacak. Üretkenlik içerisindeki en nihai amacımız ise Darülbedayi’nin aslına rücû etmek, aynı kaliteyi yakalamaktır.”
Seçimler nedeniyle yeni sezona kısa bir sürede hazırlanmak zorunda kaldıklarını açıklayan Muratlı, hızlı bir şekilde kaybedilen sürenin telafi edileceğini söyledi. Açıklanan oyunlar dışında, zamanla repertuvarda değişiklikler olabileceğini de vurgulayan Muratlı, daha kaliteli oyunlar için uğraşacaklarına dair kararlı olduklarını vurguladı: “İlkemiz; bilimsel, mesleki ve etik ilkeler doğrultusunda sanata müdahale etmeden yenilikçi kararlar alma noktasında kararlı ve cesaretliyiz.”
“Demokratik yaklaşım öne çıkacak”
Muratlı’nın açıklamalarda dikkati çeken bir başka nokta ise, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın Yönetim Kurulu seçimlerinde benimsenecek demokratik yaklaşımdı. Yönetim kurulundaki oyuncu tahsisinin oyuncuların seçimiyle gerçekleştirilmesine karar verdiklerini duyurdu. Yönetim tarafından tepeden atanmaya karşı olduklarını belirten İBB Kültür Daire Başkanı Hülya Muratlı, oyuncuların seçimlerinin belirleyici olacağını söyledi: “Bunu sizler kadar önemsediğimizi bilmenizi isterim. Çünkü sanat özgürlükle yeşillenir. Müdahale ile olmaz. Sizlerin seçeceği, temsil edeceği kişiler bizler için de değerli ve söz sahibi olacaklardır. Bunun için hukuksal yapıyı değiştirmemiz gerekiyorsa değiştireceğiz, düzenlemeler yapacağız, gerekli bürokratik süreçleri tamamlayacağız. En kısa sürede o süreci oluşturmaya çalışacağız.
Öte yandan, Şehir Tiyatroları’ndan geçen yıllarda uzaklaştırılan, işe geri dönüş davası kazandığı halde işine geri dönemeyen tiyatrocularla ilgili de konuşan Maratlı, “İBB Şehir Tiyatroları’ndan ayrılan sanatçıları süreç içerisinde biz de üzüntüyle izledik. Biliyorsunuz, yeni yönetimin ve sayın başkanımızın en önemli özelliklerinden bir tanesi de hukukun üstünlüğüne değer vermesi. Dolayısıyla hukuki sonuçlar aynen takip edilip uygulanacak. Sanatçılarımızın hakları ve hukuki kazanımları korunacak” ifadelerini kullandı.
İstanbul Şehir Tiyatroları’nın repertuarında Kürtçe oyun olup olmayacağı yönündeki soruya ise Muratlı, “Biz özgürlükçü düşünceden yana olduğumuz için, bu sadece benim kararım değil, yönetim kurulu ve edebi kurulla birlikte alınacak bir karar. O yüzden tek başıma olacak ya da olmayacak deme yetki ve tasarrufuna çok sahip değilim. Bizim duruşumuz özgürlük ve hukuktan yana. Bunun gerekleri olarak kamu sınırları içerisinde, kamu gereklilikleri içerisinde hareket edip ona göre değerlendirmeler yapıp tüm teknik edebi kurullarımızla birlikte hareket edip değerlendirmeyi ona göre yapacağız” şeklinde cevap verdi.
“Yeni Şafak’ın provakasyonunu tiyatronun bileşenleri boşa çıkardı”
5 Ekim’de Haliç Kongre Merkezi’nde sanat sezonu açılışında Ekrem İmamoğlu’nun teşvikiyle daha geniş kapsamlı konuşulacağını belirten Muratlı toplantı sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Soru-cevap bölümünde, Yeni Şafak gazetesi muhabirinin sorusu salonda tansiyonu yükselterek büyük tepkiye yol açtı. Geçen sezon sahnelenmeye başlayan Mustafa Kutlu’nun Mavi Kuş, İskender Pala’nın Aşk Bir Zamanlar ve 2017’de repertuvara giren Necip Fazıl Kısakürek’in Reis Bey oyunlarının yeni sezonda repertuvardan çıkarılmasını “muhafazakar yazarların oyunlarına karşı bir sansür girişimi” olarak yorumlayan Yeni Şafak gazetesi muhabiri, bunun nedenini sordu. Muratlı soruya verdiği yanıtta, “Önceliğimiz İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde israfını önlemek. Proje bazlı oyunculara çok fazla yer verilmişti, bunların ekonomik maliyeti çok yüksekti ve biz bu ekonomik kaygılar başta olmak üzere, kendi oyuncularımızı ön plana çıkarmak adına bu oyunları repertuvardan kaldırdık. Elbette zaman zaman proje bazlı oyuncularımız olacaktır ama biz daha çok kendi oyuncularımızla devam ederek hem tasarruf etmek hem de kendi çok kıymetli oyuncularımıza yer vermek ve tiyatromuzu öne çıkartmak istiyoruz. Öte yandan, yeni oyunlarımıza da yer açmamız gerekiyor repertuvarımızda. Kaldı ki, repertuvarımızı bu anlamda tamamen değiştirmiyoruz. Örneğin İblis oyunu hala repertuvarda.” dedi.
Bu sırada, tiyatronun rejisörlerinden Hülya Karakaş ve kıdemli oyuncularından Nergis Çorakçı söz alarak Yeni Şafak muhabirine tepki gösterdiler. Karakaş, “Benim yönetmeni olduğum, Türk tiyatrosunun en önemli yazarlarından Mehmet Baydur’ın Yangın Yerinde Orkideler oyunu siyasi baskılar nedeniyle repertuvardan çıkartıldığında Yeni Şafak gazetesi neden burada değildi?!“ diye sordu. Çorakçı ise, “Bugün, sanatın, tiyatronun gerçekten bağımsız olma, estetik niteliğini geliştirme ve doğru sorular sorma yeteneğini geliştirme zorunluluğu var. Çünkü çok zor bir süreçten geçiyoruz. Şehir Tiyatroları’nın repertuvarı tarihsel bir öneme sahiptir her zaman, bununla biraz ilgilenirseniz ne demek istediğimi daha iyi anlarsınız. Bu tiyatro 105 yaşında ve bugüne kadar yüzlerce oyun sahneledi. Her sezon repertuvarını düzenlerken estetik, teknik, oyunculuklar vb. gibi pek çok kriter üzerinden karar verilir. Mesela, benim de rol aldığım, kapalı gişe oynayan Ölü Adamın Cep Telefonu oyununun neden kaldırıldığını da konuşabiliriz. Sorularınızı daha nezaketle, dava insanı gibi değil, vicdani olarak sormanızı tavsiye ederim. Burası bizim tiyatromuz değil, İstanbul şehrinin tiyatrosu, hatta tüm Türkiye’nin tiyatrosu!” dedi.
Eski belediye yönetiminin taraftarlığına soyunan Yeni Şafak’ın provakatif sorusu daire başkanı Muratlı, rejisör Karakaş ve oyuncu Çorakçı‘nın verdiği yanıtlarla boşa çıkarken, tiyatronun bileşenlerinin bu ortak tepkisinin Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nin fuayesinde büyük alkış alması, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın yeni vizyonunu yansıtan en somut göstergelerden biri oldu.
