Uzun yıllardır sahnelerde coşkuyla kutlanan 27 Mart Dünya Tiyatro Günü ülkede üç yıldır buruk bir şekilde geçiyor. Koronavirüs salgınıyla başlayan sıkıntılar sonrası ekonomik krizin gölgesinde sorunlar çığ gibi büyüyor. Tüm bu sorunlara karşı tiyatrocular, “Ne olursa olsun sesimizi kesemeyeceksiniz” diyor.
Birgün gazetesinden Umut Serdaroğlu’nun haberini aktarıyoruz:
İlk çağdan beri insanlığın bir parçası ve toplum kültürünün aynası olan tiyatro, söze can katıyor, gönüller arasında bağ kuruyor. İngiliz filozof William Hazlitt’in dediği gibi, “Tiyatrosu olan bir ülkede kötülükler, çirkinlikler, yanlışlıklar sürüp gitmez.” Ancak ne yazık ki dayanılmaz hale gelen ekonomik krizi yaşadığımız şu günlerde ülkemizde tiyatro ayakta kalabilmek için büyük uğraşlar veriyor.
Uluslararası Tiyatrolar Birliği tarafından 1961’de ilan edilen Dünya Tiyatro Günü bu sene de büyük sıkıntılar içerisinde kutlanıyor. Geçen iki yılda pandemi kısıtlamaları nedeniyle alkışsız geçen Dünya Tiyatro Günü şimdi de ekonomik krizin gölgesinde kutlanmaya çalışılıyor. Birçok tiyatro sanatçısı geçim derdiyle boğuşurken, kimi sahneler de fahiş vergiler ve faturalardan dolayı kapanıyor. Devlet tarafından da tiyatrolara yeterli yardım yapılmazken tiyatrolar çözüm için arayış içerisinde.
Dünya Tiyatro Günü ve yaşanan güncel sıkıntıları konuştuğumuz tiyatro dünyası ise hep bir ağızdan “Perdeleri indiremeyeceksiniz” diyor. 27 Mart Dünya Tiyatro Günü’nde sorunların gölgesinde sözü tiyatroculara bırakalım.
Kemal Aydoğan: Sesimizi kesemeyecekler
Pandemi kısıtlamalarından dolayı son 3 yılda sadece 7 ay çalıştıklarını ve bunun sadece 3 ayının tam kapasite açık kaldığını dile getiren Moda Sahnesi kurucusu Kemal Aydoğan, “Böyle olağanüstü bir dönemde devlet tarafından yardım göremezken, vergi, kira ve stopaj ödemelerini aksatmadan devam etmek zorunda kaldık” diyor. Pandeminin ardından gelen ekonomik krizin sonuçlarından biri olan fahiş elektrik ücretlerinden dolayı elektriklerinin kesildiğini hatırlatan Aydoğan durumu şu sözlerle özetliyor: “Biz seyircimize sıkıntılar yaşatmamak için bilet fiyatına büyük zamlar yapamazken, bizi esnaf olarak gören devlet elektrik fiyatını 3 katına çıkardı. Ocak 2020’de ödediğimiz fatura 3 bin lirayken, Aralık 2021’de 7 bin liraya ve son olarak Ocak 2022’de 20 bin liraya yükseldi. Bu hiçbir şekilde kabul edilemez.” Son olarak ne olursa olsun seslerini kesemeyeceklerini söyleyen Aydoğan, “Biz karanlıkta da, soğukta da oyunlarımızı oynamaya devam edeceğiz” diyor.
Yeşim Özsoy: Arkadaşlarımız imdat çığlığı atıyor
Yaşanan sıkıntıların pandemiden önce de var olduğunu aktaran Tiyatro Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yeşim Özsoy, “Ancak pandemi ve beraberinde gelen ekonomik yükler, zamlar ve vergiler sorunları 1 iken 10’a çıkardı” diyor. Bu dönemde yaşanan tek pozitif şeyin tiyatrolar içerisindeki dayanışmanın artması olduğunu dile getiren Özsoy “Pandemiden önce 34 tiyatro kooperatife bağlıyken pandemiyle bu sayı 70’e çıktı” diyor. Ancak tiyatro sahnelerinin sayısının son dönemde düşüşe geçtiğini aktaran Özsoy şunları söylüyor: “Arkadaşlarımız bu şartlarda sahneleri açık tutmakta zorlanıyor, imdat çığlığı atıyorlar. Sahnelerin ayakta durma kapasitesi büyük travma içerisinde. Tiyatro Günü kutlu olsun istiyoruz ancak bu koşullarda biz sürekli acil durum çağrısı yapıyoruz. Temelden bütün sorunların çözülmesi lazım. Herhangi bir ticari statüde olma durumu giderilmeli, tiyatrolar farklı bir şekilde konuşlandırılmalı. Bunun için çalışmalarımız devam ediyor ve sorunlar çözülene kadar devam edecek.”
Kımız Bozkır: Kiralar hiç olmadığı kadar yükseldi
Pandemi döneminde devlet tarafından yapılan desteklere dikkat çeken Bağımsız Tiyatro Birliği Başkanı Kımız Bozkır, “Kimi tiyatrolar 74 bin TL civarı yardım alırken kimisi ancak 30-40 bin TL arası yardım alabiliyor. Ancak yapılan desteklerde belirli sayıda tiyatro oyun oynama zorunluluğu koyulduğu için çoğu tiyatrolar verilen desteklerin sahne kiralarına yetmeyeceğini bildiğinden bunları kabul edemiyor” diye konuşuyor. Özellikle Devlet Tiyatroları’na bağlı sahnelerin kiralarının hiç olmadığı kadar yükseldiğini dile getiren Bozkır, “Pandemi öncesi 2-3 bin TL’ye kiralanabilen sahnelerin kira bedelleri artık 5 bin 500 TL’den başlıyor. Çoğu tiyatro bu fiyatları ödemek zorunda bırakılırken, bakanlık tarafından ticaret dernek kaydıyla tescillenen kimi tiyatrolar ise çok daha ucuz ücretlere sahneleri kiralayabiliyor” diyerek ortada bir haksızlık olduğunu belirtiyor. Son olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın TÜSAK gibi bir üst kurulla tiyatroya sansür uygulamak istediğini söyleyen Bozkır durumu şu sözlerle açıklıyor: “Bakanlık sinemacılara yaptığımız gibi size yeni yasa yapalım, 10 kişilik komisyon kurup Türkiye tiyatrosunu yapılandıralım diyor. Ancak asıl istedikleri üst kurul aracılığıyla oynanacak oyunları, oynayacak oyuncuları belirlemek. Sinemada yapıldığı gibi tiyatroları baskı altında tutarak kendi istedikleri gibi şekillendirmek istiyorlar.”
Metin Belgin: Devlet Tiyatroları sahne sıkıntısıyla boğuşuyor
Pandemi kısıtlamalarından dolayı son 3 yılda sadece 7 ay çalıştıklarını ve bunun sadece 3 ayının tam kapasite açık kaldığını dile getiren Moda Sahnesi kurucusu Kemal Aydoğan, “Böyle olağanüstü bir dönemde devlet tarafından yardım göremezken, vergi, kira ve stopaj ödemelerini aksatmadan devam etmek zorunda kaldık” diyor. Pandeminin ardından gelen ekonomik krizin sonuçlarından biri olan fahiş elektrik ücretlerinden dolayı elektriklerinin kesildiğini hatırlatan Aydoğan durumu şu sözlerle özetliyor: “Biz seyircimize sıkıntılar yaşatmamak için bilet fiyatına büyük zamlar yapamazken, bizi esnaf olarak gören devlet elektrik fiyatını 3 katına çıkardı. Ocak 2020’de ödediğimiz fatura 3 bin lirayken, Aralık 2021’de 7 bin liraya ve son olarak Ocak 2022’de 20 bin liraya yükseldi. Bu hiçbir şekilde kabul edilemez.” Son olarak ne olursa olsun seslerini kesemeyeceklerini söyleyen Aydoğan, “Biz karanlıkta da, soğukta da oyunlarımızı oynamaya devam edeceğiz” diyor.
Zihni Göktay: Çeşitli dönemlerde sorunlar hep vardı
Tiyatroların yaşadığı sorunların çeşitli dönemlerde de her zaman var olduğunu söyleyen tiyatro sanatçısı Zihni Göktay, “Ödenekli tiyatrolara devlet her zaman ekmek parasını verdi ancak köfte parası için hepimiz uzun yıllar koşmak zorunda kaldık” diyor ve ekliyor: “Tiyatrodan kazandığımız ücretler hayatımızı devam ettirmeye yeterli olmadığı için aynı anda sürekli yan işlerde çalışmak zorunda kaldık.” Tiyatronun yaşadığı sıkıntıların başında, geçmişten günümüze yaşanan siyasal hareketlerin geldiğini aktaran Göktay, “Yaşanan siyasi hareketlilikler birtakım tiyatroların kapanmasına yol açtı. Aynı zamanda mal sahiplerinin daha fazla kazanç sağlama isteğiyle de birçok salon kapandı ve bu tiyatro salonlarının yetersiz kalmasına neden oldu” ifadelerini kullanıyor.
***
İki sessiz yılın ardından Tiyatro Günü sahnede kutlanıyor
Birçok tiyatro oyunu iki yıllık aranın ardından 27 Mart’ı bugün sahnede seyircilerle birlikte kutluyor. 27 Mart Dünya Tiyatro Günü’ne özel İstanbul Büyük Şehir Belediyesi (İBB) tarafından ücretsiz olarak sahnelenecek oyunlara halkın ilgisi büyük. Hem büyüklere hem de çocuklara hitap eden bugün sahnelenecek oyunlar şu şekilde:
GÜL’E AĞIT – Saat 15:00’da Ümraniye Sahnesi’nde
ANTİGONE – Saat 15:00’da Sultangazi Hoca Ahmet Yesevi Sahnesi’nde
YATAK ODASI KOMEDİSİ – Saat 15:00’te Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahne’de
KUTLAMA – Saat 15:00’te Müze Gazhane Büyük Sahne’de
SEN İSTANBUL’DAN DAHA GÜZELSİN – Saat 15:00’te Fatih Reşat Nuri Sahnesi’nde
Ücretsiz oynanacak çocuk oyunları:
BEKÇİ İLE POSTACI (3+ Yaş) – Saat 12:00’de Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde
BENİM GÜZEL PABUÇLARIM (3+ Yaş) – Saat 12:00’de Kağıthane Sadabad Sahnesi’nde
HERKES SİHİRBAZ OLACAK (3+ Yaş) – Saat 12:00’de Üsküdar Musahipzade Celâl Sahnesi’nde
***
Sahneler dolu dolu
Dünya Tiyatro Günü kapsamında Türkiye genelinde oynanacak oyunların bazıları ise şu şekilde:
45 SANİYE – Saat 20.00’de Rıfat Ilgaz Kültür Merkezi Sahnesi’nde (Kastamonu)
ANNEMİN TÜRKÜSÜSÜ – Saat 20.00’de Avlu Kongre ve Kültür Merkezi’nde (Balıkesir)
BAVULDAKİ HAYATLAR- Saat 20.00’de Pamukkale Üniversitesi Hasan Kasapoğlu Kültür Merkezi’nde (Denizli)
BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ – Saat 20.00’de Tunceli Kültür Merkezi Sahnesi’nde (Dersim
DÖNÜŞÜM – Saat 20.00’de Sabancı Kültür Sitesi Sahnesi’nde (Malatya)
EİNSTEİN İHANETİ – Saat 20.00’de Nurettin Ardıçoğlu Kültür Merkezi’nde (Elazığ)
ELVEDA BAY HAFFMANN – Saat 20.00’de Edirne Devlet Tiyatrosu Sahnesi’nde (Edirne)
MORGUE SOKAĞI CİNAYETİ – Saat 20.00’de Yahya Kemal Beyatlı Kültür Merkezi’nde (Tekirdağ)
SEYYAH – Saat 20.00’de Bartın Kültür Merkezi Sahnesi’nde (Bartın)
TUVALDEKİ KADINLAR – Saat 20.00’de İçtaş Kongre ve Kültür Merkezi’nde (Çanakkale)
Kaynak: https://www.birgun.net/haber/direnis-perdenin-ardinda-381930
