“İstanbul’da son günüm. Pera Palas’taki dairemden ayrılmadan önce son bir kez, şark ile garbın el ele dolandığı Aziz İstanbul’a tepeden şöyle bir bakıyorum. Beyoğlu sessiz ve dingin, doğmakta olan güneşse…” (*)
Yıllar boyu pek çok film ve televizyon uyarlamasına ilham olan, Graham Greene ve James Bond’un yaratıcısı Ian Fleming gibi birçok yazarı etkileyen, Türkiye’de ilk kez 2003 yılında Saliha Engin‘in çevirisiyle Bilge Kültür Sanat Yayınları’ndan çıkan 39 Basamak romanını İskoç yazar John Buchan 1915 yılında kaleme alır. Gerilim-macera türündeki bu roman, yıllar sonra Charles Bennett tarafından senaryolaştırılır ve yönetmen Alfred Hitchcock imzasıyla 1935 yılında beyaz perdeye taşınır. Film aynı zamanda Hitchcock‘un uluslararası başarıyı yakaladığı ilk filmi olur.
Simon Corble ve Nobby Dimon tarafından tiyatro sahnesine de uyarlanan roman, 1995 yılında İngiltere’de ilk kez sahnelenir. Daha sonraki yıllarda Alfred Hitchcock‘un yönettiği 39 Basamak filmini temel alan İngiliz oyun yazarı ve yönetmen Patrick Barlow tarafından komedi unsurları da ön plana çıkarılarak yeniden tiyatroya uyarlanır. Bu versiyonu birçok ülkede birçok tiyatro grubu tarafından sahnelenir.
Ülkemizde de Patrick Barlow uyarlaması Mehmet Ergen çevirisi ile Konya Devlet Tiyatrosu, Kent Oyuncuları, Sivas Devlet Tiyatrosu, Müşterek ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları gibi birçok tiyatro grubu tarafından oynanır.
Anadolu’nun bağrında serbest gezen bir Oğuz Utku Güneş mahsulü: 39 Buçuk Basamak
İrma Vep’in Esrarı, Feramuz Pis, Empatopya, Düşperest, Midas’ın Kulakları, Sidikli Kasabası Müzikali, Hizmetçiler, Adiller, Örümcek Kadının Öpücüğü, Teftişör, Alacakaranlık Kuşağı, 39 Basamak gibi oyunlarda kimi zaman yönetmen kimi zaman yazar kimi zaman oyuncu kimi zaman da yönetmen yazar oyuncu olan Oğuz Utku Güneş, üretimleriyle çok yönlü biri. 2007 yılında kurulan ve sahneledikleri oyunlarla adından söz ettiren Tiyatroadam grubuyla bu sezon 39 Buçuk Basamak oyunuyla hem yönetmen hem uyarlayan koltuğunda.
Romanda Birinci Dünya Savaşı, filmde İkinci Dünya Savaşı öncesinde geçen hikâye, Oğuz Utku Güneş yorumuyla Cumhuriyet yılları öncesinde İstanbul’dan Akşehir’e uzanır. Başkarakterimiz yazarın kendisi olan John Buchan’dır. Romanını yazmak için İstanbul’a gelip Pera Palas Oteli’ne yerleşen John’un Feshane şenliklerinde bir Rus kadın ile tanışmasıyla 80 dakikayı aşan bir yolculuk da başlar. Ben de bu yolculuğa salonu dolduran seyirciyle Fişekhane Sahnesi’nde dahil oldum.
“Ulusal bir insan avının ana hedefi haline gelen John, kılık değiştirerek Haydarpaşa’dan hareket eden Anadolu Ekspresi’ne atlar ve kendini aklayabilmek için ‘Dünyanın Ortasına’ doğru yola çıkar.”
Dekor, otel odasından tren kompartımanına, ev içinden araba koltuklarına, gösteri çadırından karakola gibi türlü mekânlar için kullanılan basamaklar. Kostümler de dönemin hem Batılı hem Doğulu çizgisiyle şark ile garbın tokalaştığı İstanbul’dan Anadolu’ya uzanan hikâyeyi resmediyor; aynı zamanda da saniyeler içinde rol değiştiren oyuncular için kullanım kolaylığı sağlıyor. Makbule Mercan’a ait olan dekor ve kostüm tasarımı, oyuncuların zaman zaman oyun içindeki dekora dokunduran anlatımıyla zenginlik kazanırken seyirciyi de güldüren anlar yaratıyor.
4 kişilik sahneden inmeyen oyuncu kadrosunda müzik tasarımıyla bir isim daha var: Beşinci isim, Vehbi Can Uyaroğlu. Bağlama, cura, gitar, darbuka gibi birçok enstrüman Vehbi Can Uyaroğlu eliyle oyunda olaylar peşi sıra gelişirken anlatıma güç kazandırıyor. Enstrümanların çeşitliliği gibi ezgiler de ritmiyle enerjisi yüksek olan 39 Buçuk Basamak oyununu canlı tutuyor. Blueman Ömer Dinar ise dansöz, ayı, Akşehir Gölü canavarı, postacı/muhafız gibi rollerde altıncı isim olarak seyrimize keyif katıyor.
Oyunlarında uyumlu bir birliktelik amaçladıklarını dile getiren Tiyatroadam ekibi, tam da dedikleri gibi oyun başlangıcından oyun bitimine dek seyircisine bu birliktelikteki coşkuyu hissettiriyor.
Oyunda karakter değiştirmeyen tek oyuncu başkarakter rolüyle Berk Yaygın. Pelin Abay, Nazyedza, Halide, Gısmet, Nazlı rollerindeyken; Deniz Özmen ve Murat Akkoyunlu zaptiyelerden bohçacılara, Alman ajanlardan otel işletmecilerine, Hagop Ayvaz’dan Hafız Efendi’ye…o kadar çok role giriyor ki!
Kahkaha atarak izlediğim sahne, Deniz Özmen ve Murat Akkoyunlu’nun Numan ile Nuran’ı canlandırdığı korku filminden esinlenilen otel sahnesiydi. Metindeki sürpriz unsur Halide Edip karakteriyken Pelin Abay’ı Ege şivesiyle Gısmet rolünde izlemek, Berk Yaygın’ın jön havası, ses tonu, hikâyesini anlatırken hissettirdiği içtenlik seyirdeki enlerimdi. 6 kişilik oyuncu kadrosu muhteşem bir iş çıkarmış, tebrik ediyorum.
Ayşe Sedef Ayter’e ait olan ışık tasarımı ise öyle ince detaylarıyla çalışılmış ki… Hızı bir an kesilmeyen ve sürekli hareket halinde olan oyunda oyuncuları ışık tasarımıyla her an takip ediyor.
Özenle hazırlanan bu oyunda keyifli zaman geçirmeniz dileğiyle…
İyi seyirler!
ŞİRİN İNCİ
(*) 39,5 Basamak Oyun Metni
39 Buçuk Basamak
Yazan ve Yöneten: Oğuz Utku Güneş
Yönetmen Yardımcısı: Olga Ünal
Reji Asistanı: Gökhan Efe Şenyapar
Dekor Kostüm Tasarımı: Makbule Mercan
Işık Tasarımı: Ayşe Ayter
Müzik Tasarımı: Vehbi Can Uyaroğlu
Dekor Kostüm Asistanı: Semih Başarı
Afiş Tasarımı: Sezen Özyıldız Aşkın
Oyuncular: Berk Yaygın, Pelin Abay, Deniz Özmen, Murat Akkoyunlu
Bluebandman: Vehbi Can Uyaroğlu
Blueman: Ömer Dinar
