Usta fotoğrafçı Ara Güler dün gece hayata veda etti. 90 yıllık yaşamı boyunca, Nazım Hikmet’ten Picasso’ya, Can Yücel’den Dali’ye, Muhsin Ertuğrul’dan Sophia Loren’e, Anadolu’dan Avrupa’ya pek çok insanın ve mekânın unutulmaz fotoğraflarına imza atan Güler, görsel sanatların tüm dallarıyla ilgilendi ve foto muhabiri olarak başladığı meslek hayatını dünyaca ünlü bir “fotoğraf yazarı” olarak tamamladı. Hayatı boyunca kazandığı onlarca ödül ve ustalığına atfedilen övgülerle sadece ülkemizde değil, tüm dünyada bilinen en önemli fotoğrafçılar arasına girmeyi başaran Ara Güler’in birbirinden değerli fotoğraflarından oluşan arşivi, Anadolu coğrafyasının belleği olarak tarihi bir hazine değerinde.
Muhsin Ertuğrul, by Ara Güler
Ara Güler ve Tiyatro
16 Ağustos 1928’de Beyoğlu’nda dünyaya gelen ve tam adı Aram Güleryan olan sanatçı, lise yıllarında Muhsin Ertuğrul’un açtığı tiyatro kurslarına devam etmiş ve “görsel”liğe ilk adımlarını bu kurslarda atmıştır. O yıllarda “rejisör ya da oyun yazarı” olmayı hedefleyen Güler, 1950 yılında gazeteciliğe yelken açarak bu hayalinden vazgeçer. “Sanat olmasına gerek yoktur fotoğrafın. Fotoğraf tarihi olaydır. Tarihi zaptediyorsun. Bir makine ile tarihi durduruyorsun” diyen Güler, on yıllar sonra, bir bakıma tiyatrodan neden uzaklaştığını şu sözleriyle açıklıyordu: “Dünyada beş milyon tane sergi açılıyor ama bunlar her zaman açık kalmaz. Halbuki kitaplar kalır, yüz sene sonra da açıp bir kitaba bakabilirsin ama sergiyi gezemezsin. Tiyatro da öyledir… Oynadığın zaman vardır, perde inince biter. Çok nankör meslekler vardır hayatta, aktörlük de bunların başında gelir. Gerçi filmi yine oynatabilirsin ama tiyatro öyle değil.” (2005 yılındaki bir röportajından) Pek çok fotoğraf kitabıyla “kalıcı bir bellek” inşa eden Güler, belki de “suya yazı yazanlardan” olmak istememişti.
Pablo Picasso, by Ara Güler
Ara Güler Kimdir?
16 Ağustos 1928’de İstanbul’da doğdu. 1950’de Yeni İstanbul Gazetesi’nde gazeteciliğe başlarken aynı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne devam etti.
1958’de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin yakın doğu foto-muhabirliği görevlerini üstlendi. 1954’de Hayat Dergisi’nde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı.
Sophia Loren, by Ara Güler
1953’de Henri Cartier Bresson ile tanışarak Paris Magnum Ajansı’na katıldı ve İngiltere’de yayımlanan “Photography Annual Antalojisi” onu dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Aynı yıl ASMP’ye (Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği) tek Türk üye olarak kabul edildi.
1962’de Almanya’da çok az fotoğrafçıya verilen “Master of Leica” ünvanını kazandı. İsviçre’de çıkan Camera dergisinde kendisine özel bir sayı ayırdı. 1964’de Mariana Noris’in ABD’de basılan “Young Turkey” adlı yapıtında fotoğrafları kullanıldı.1967’de Japonya’da çıkan “Photography of the World” antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayınlandı. 1967’de Kanada’da açılan “İnsanların Dünyasına Bakışlar” sergisinde, 1968’de New York Modern Sanatlar Galerisi’nde düzenlenen “Renkli Fotoğrafğın On Ustası” adlı sergide; aynı yıl Almanya’da, Köln’de Fotokina Fuarı’nda yapıtları sergilendi.1970’de “Türkei” adında fotoğraf albümü Almanya’da yayımlandı. Sanat ve sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD’de Time-Life, Horizon ve Nesweek kitap bölümlerince ve İsviçre’de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı.1971’de Lord Kinross’un “Hagia-Sophia” (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çekti.
Salvador Dali, by Ara Güler
Yine Skira yayınevince Picasso’nun 90. yaş günü için yayımlanan “Picasso Metamorphose et unite” adlı kitap için Picasso’nun foto-röportajını yaptı. 1972’de Paris Ulusal Kitaplıkta sergisi açıldı.1975’de ABD’ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotoğraflarını çektikten sonra “Yaratıcı Amerikalılar” adlı sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi. Yine aynı yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan “Kahramanın Sonu” adlı bir belgesel film çekti.1979’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin “Foto Muhabirliği” dalındaki birincilik ödülünü aldı.
1980’de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılığın bastığı “Fotoğraflar” adlı kitabında basıldı.1986’da Hürriyet Vakfı’nca basılan Prof. Abdullah Kuran’ın yazdığı “Mimar Sinan” kitabını fotoğrafladı. Aynı kitap 1987’de “Institute of Turkish Studies” tarafından Ingilizce olarak yayınlandı.1989’da “Ara Güler’in Sinemacıları” kitabı basıldı.
1991’de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı’nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) “The Sixth Continent” adlı kitabını fotoğrafladı. Bu arada bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve bunları Magnum Ajansı ile dünyaya duyurdu.Ismet Inönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile röportajlar yaptı ve fotoğraflarını çekti. En ünlüsü fotografcılara poz vermeyen Picasso röportajı.Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları 1992’de Fransa’da, ABD ve İngiltere’de “Sinan, Architect of Soliman the Magnificent” adlı kitabı yayımlandı. Aynı yıl “Living in Turkey” adlı kitabı Ingiltere, ABD ve Singapur’da “Turkish Style” başlığıyla, Fransa’da “Demeures Ottomanes de Turquie” adıyla yayımlandı.1994’de “Eski İstanbul Anıları”, 1995’de “Bir Devir Böyle Geçti”, “Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü” fotoğraf kitapları yayımlandı. Ara Güler’in fotoğrafları Paris Ulusal Kitaplıkta, ABD’de Rochester Georg Eastman Müzesi’nde Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu’nda bulunuyor. Köln Mueseum Ludwing’de Das Imaginare Photo Museum’da fotoğrafları sergileniyor.
Can Yücel, by Ara Güler
Ara Güler’i bir kaç veciz sözü ile ışıklar ülkesine uğurluyoruz:
“Ne adamlar var! Bana soruyorlar; ‘Sen ne marka makineyle fotoğraf çekersin?’ diye. Fotoğraf makineyle mi çekilir? Şimdi en iyi, en gelişmiş daktilo bende olsa en büyük yazar ben mi olurum? Roman daktiloyla mı yazılır?
Arkadaş! (gözleriyle kalbini göstererek), fotoğraf burayla, burayla çekilir. Ben Singer dikiş makinesiyle bile fotoğraf çekerim! Şunlara bak. Alıyorlar Leica’yı, Canon’u, Nikon’u ellerine, yola düşüyorlar. Bir köylü mü gördüler. Dur! İki şipşak, tamam… Koyun sürüsü mü gördüler. Dur! İki şipşak, tamam… Çadır mı gördüler. Dur! İki şipşak, tamam… Ben bir çobanın fotoğrafını çekeceksem, onunla oturmalıyım, birlikte yemek yemeliyim, gece çadırında kalmalıyım… Onu tanımalıyım. Fotoğrafını ancak ondan sonra çekebilirim.”
Nazım Hikmet, by Ara Güler
“Fotoğraf makinesi bir alettir, fotoğrafı beyin çeker, realitede gördüğün olayın bir netice vereceğini düşündüğün anda basarsın deklanşöre.”
“Fotoğrafçı, çok dolu olmalı. Resim, müzik bilecek, tiyatrodan anlayacak, çok okuyacak, anında karar verebilecek, yani çok zeki olacak. Zevkleri çok gelişmiş olacak, kültürlü olacak, insan sevgisiyle dolu olacak. Bunlar varsa fotoğrafçı olur.”
“Fotoğraf sanat değil; ama fotoğraf çeken sanatçı olmalı. Çünkü bir fotoğrafta sanatçının bakış açısı, kültürü, eğitimi, algısı yatar.”
