27 yıl önce bugün; Türkiye Tiyatrosunun büyük üstadlarından, şair, yazar, oyuncu ve yönetmen Oben Güney aramızdan ayrıldı. Şimdilerde çok tanınmayan bu değerli ağabeyimizi en azından hatırlatmak bize düştü. Anısı yolumuza yoldaştır. Saygıyla…
Oben Güney (d. 7 Aralık 1938 – İstanbul, ö. 28 Ağustos 1993 – İstanbul), Türk tiyatro ve sinema sanatçısı; yönetmen, yazar, oyuncu.
1953 yılında şiir yazmaya başlayan Oben Güney; ertesi yıl Behçet Kemal Çağlar ve Attilâ İlhan’la mektuplaşarak tanışır. 1955 yılında ise, tiyatroya ilgi duymaya başlar, bu arada Başkent ve Varlık dergilerinde ilk şiirleri yayımlanır. 1956’da ilk kez amatör olarak sahne tozunu yutan sanatçı, bir yıl sonra Dormen Tiyatrosu’nda aldığı kursları bitirir. Profesyonel anlamda 1958 yılında Nisa Serezli, Aydemir Akbaş gibi sanatçılarla ilk profesyonel oyununu oynar. Askerliğinin ardından bir yandan yazdığı şiirlerini yayımlatmaya devam ederken, diğer yandan tiyatro oyunculuğunu sürdürür. 1960 yılında Almanya’ya giderek Ulm Tiyatrosunda eğitim alır. Dönüşünde Ankara’nın tek özel tiyatrosu olan Meydan Sahnesi’nde Adalet Ağaoğlu, Çetin Köroğlu, Kartal Tibet, Başar Sabuncu, Selçuk Uluergüven gibi sanatçılarla çalışır.
1963’te AST bünyesinde yer alır. 1968’de Fransa’ya giderek Fransız tiyatro ustalarıyla tanışıp onlardan bilgiler alır. Türkiye’ye dönünce Özdemir Nutku ve Demircan Türkdoğan ile birlikte Yenişehir Tiyatrosunu kurarlar. Topluluğun dağılmasından sonra, Markopaşa Oyuncuları adlı yeni bir oluşumun içine giren Güney, Anadolu’ya turnelere çıkar: Turnelerde linçten – taşlanmaya, ayakta alkışlanmaktan, evlerde konuk edilmelere kadar çeşitli tepkiler görürler.
Tekrar AST’a döndüğü 1970 yılında Polonya’ya gider. Varşova Devlet Tiyatrosu’nun çalışmalarını izler. Uzun bir süre Krakow Üniversitesinin konuğu olarak Varşova’da tiyatro çalışmaları yapar, şiirleri yayımlanır, oyunları sergilenir. Varşova’da tiyatro üzerine konferanslar verir.
1972’de hastalanan sanatçı, iki kez ameliyat olur, Krakow’da sol böbreği alınmak zorunda kalınır. 1971’de hava değişimi için Yugoslavya’ya giden Güney’in, oradaki basın organlarında röportajları, söyleşi ve yazıları yayımlanır.
Norveç, İsveç, İspanya, Yunanistan, Çekoslovakya Macaristan ve İtalya’da tiyatro araştıma vbe çalışamaları yapan sanatçı, bazı ülkelerde oyuncu olarak da sahneye çıkar. 1977’de Maria Jala ile evlenir, eşinin hamile kalması üzerine yurda döner. Bu evliliğinden iki çocuğu olmuştur. 1978 yılında Oben Güney, İstanbul Şehir Tiyatroları’na yönetmen, oyuncu, Yönetim Kurulu Üyesi olarak katılır. 1982’de 12 Eylül Darbesi yönetimi sonucu görevine son verilir.
Bu süreçte uzun süre ekonomik sıkıntılar çeken ve sağlığı bozulan sanatçı, 1986’da yeniden İstanbul Şehir Tiyatroları’na girer. Arada özel ve ödenekli tiyatrolarda rol alır. 1991’de kalp hastalığı ve böbrek yetmezliği nedeniyle sanat hayatından uzaklaşmak zorunda kalır. Ayrıca 217 skeç ve radyo oyunu yazmış, 60 radyo programında yönetmenlik yapmıştır. Çoğu yayımlanan 600 kadar şiiri vardır. 30 civarında Fransızca ve Lehçe düzyazı çevirisi yapmış, 50 den fazla inceleme – araştırma yazısı çıkmış, İnsanda Tiyatro – Tiyatroda insan adlı kitabının birinci cildini çıkarmıştır.
Sanatçı; otobiyografisini yazdıktan bir ay sonra, böbrek nakli beklerken ölür.
Yönettiği oyunlar:
Uzaktan Piyano Sesleri : Jofrey Maddow-John Driver – Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu – 1991
Ar mı, Kar mı? : Kabare – 1990
Görüşme-Kutlama-Çağrı : Waclav Havel – İstanbul Şehir Tiyatrosu – 1990
Sayın Muhbir Vatandaşlar (Başar Sabuncu) – 1986
Çıkmaz Sokak : Tuncer Cücenoğlu – 1985
Batı Yakası Hikayesi (Müzikal) : 1985
Kamp 17 : 1985
Yalnızlar Parkı (Hayvanat Bahçesi(oyun) : 1984
Baba : Güner Sümer – 2984
İkiz Kardeşim David – 1983
Gökyüzünde Bir Kıyı : Oben Güney – 1979
Dönüş (oyun) : Üsküdar Şehir Tiyatrosu – 1978
Hukuymetin Kesesi : Oben Güney – 1968
Eşşeği Saldım Çayıra : Oben Güney – 1968
Pamuk Prenses ve 7 Cüce : Oben Güney – 1968
Gültepe Oyunları : 1968
Kırmızı Şapkalı Kız : Oben Güney – 1966
1966 oyunlar : (Tardieu) – Deneme Tiyatrosu – 1966
Bir Evlenme Teklifi : Anton Çehov – 1995
Saf Adam ve Kundakçılar : Max Frisch) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965
Dönüş (oyun) : Arthur Miller – 1964
Denemeler : Montaigne – (amatör bir topluluk çalışması) – 1960
Paydos (oyun) : Cevat Fehmi Başkut – (amatör bir topluluk çalışması) – 1955
Rol aldığı oyunlar:
Simavnalı Şeyh Bedreddin (Orhan Asena) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1968
Keloğlan : Birkan Özdemir – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965
Arturo-Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı : Bertolt Brecht – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965
Saf Adam ve Kundakçılar : Max Frisch) – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1965
Ayak Bacak Fabrikası : Sermet Çağan – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964
Sultan Gelin : Çahit Atay – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964
Yosma : Ruzante – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1964
Mezarsız Ölüler : Jean Paul Sartre – Ankara Sanat Tiyatrosu – 1963
Yazdığı oyunlar:
Dilenci
Yük (Wór)
Suç
Kan (Büyük El)
Çöp
Gökyüzünde Bir Kıyı
Sınır
Duvar
Bir Kadının Zaman Dışı Yaşamı.
Adem ile Havva
Dazlak
Kavanozya
ÖZGÜR BAŞKAYA
