Ne yazık ki 31 Temmuz 2024’te aramızdan ayrıldı sevgili Genco… Ama, ben ona “Güle güle” demek yerine, bir kez daha “Merhaba Genco Erkal” diyerek başlamak istiyorum yazıma… Ve de “Merhaba Dostlar Tiyatrosu…”
Dikmen Gürün’ün Birgün gazetesinde yayınlanan yazısını okurlarımızla paylaşıyoruz:
Tiyatro sahnesinde 60 küsur yıl… Evet, 65 yıldır tiyatro ile içli dışlı yaşadı Genco Erkal. Tiyatro ile soluklandı ve tiyatromuza soluk verdi. Kurucularından biri, hatta öncüsü olduğu Dostlar Tiyatrosu ise 55 yaşını geride bıraktı.
Ne yazık ki 31 Temmuz 2024’te aramızdan ayrıldı sevgili Genco… Ama, ben ona “Güle güle” demek yerine, bir kez daha “Merhaba Genco Erkal” diyerek başlamak istiyorum yazıma…Ve de “Merhaba Dostlar Tiyatrosu…”.
Genco Erkal’ın Robert Kolej’de öğrenciyken başlayan tiyatro sevdası, izleyen yıllarda, onu, 1950’lerin sonlarında patlama yaparak 1960’ların özel tiyatrolar hareketinin tohumlarını atan Gençlik Tiyatroları yelpazesi altında Genç Oyuncular’la buluşturacaktır… Bilindiği gibi, Demokrat Parti iktidarının muhalif düşünenlere karşı giderek hırçınlaştığı bir süreçte Gençlik Tiyatrolarının varlığı ve de düzenlenen uluslararası şenlikler ayrıca kayda değer… Genç Oyuncular 1957’de amatör tiyatrocular tarafından kurulmuştur: Attila Alpöge, Genco Erkal, Arif Erkin, Çetin İpekaya, Misak Torosyan, Ergun Köknar, Ali Sirmen, Mehmet Akan, Sevil Akdoğan, Aysel Ataman’a uzanan bir ekiptir bu.
1960 yılında, profesyonel tiyatroya ilk adımını attığı Kent Oyuncuları anlamlı dönüm noktalarından biridir Genco Erkal’ın hayatında. Arena Tiyatrosu ve onu adeta yıldızlaştıran Jaroslav Hasek’in“Aslan Asker Şvayk” günlerini nasıl unutabilir benim kuşağım? Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’ndaki Haldun Taner’in epik oyunu “Keşanlı Ali Destanı” ile yıldızı daha da parlamıştır Genco’nun… Orada hem oyunun rejisini yapmış hem de İzmarit Nuri ve Politikacı rollerini oynamıştır. Genco Erkal için Ankara Sanat Tiyatrosu (AST)’da oynadığı Nicolai Gogol’ün “Bir Delinin Hatıra Defteri” bir başka satırbaşıdır.
Ülkede siyasi gerilimin ve buna bağlı olarak gençlik olaylarının tırmanışta olduğu yıllarda, 1969’da Genco Erkal, Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Arif Erkin, Atila Alpöge, Nurten Tunç, Ferit Erkal tarafından kurulan Dostlar Tiyatrosu’nun politik duruşu repertuara alınan yazarlarda, sahnelenen oyunlarda gösterir kendini… Özgürlüklerden, demokrasiden yana, baskı ve sansüre karşı bir tiyatrodur Dostlar. Genç seyirci, üniversite öğrencileri bir parçasıdır adeta bu topluluğun…
ÖZGÜRLÜK TUTKUSU
Yıllar sonra, Selçuk Metin’in yaptığı “Genco: Tiyatroya Adanmış Bir Yaşam” belgeselinde Dostlar’ın kuruluş nedenini şu sözlerle dile getirir Genco:” Tiyatronun toplum içinde bir görevi, bir amacı, bir sorumluluğu olduğu bilincine vardım. Özellikle bizim gibi aydınlanma devrimini tamamlamamış toplumlarda tiyatro yön gösteren sanatsal bir ışık olmalıydı.” Ve hiç taviz vermeden, bir ömür hep bu ışığı takip etti güçlü sanatçı, güçlü yorumlarıyla…
Meral Çetinkaya, Zeliha Berksoy, Umur Bugay, Metin Deniz, Duygu Sağıroğlu, Macit Koper, Zeynep Irgat, Yavuzer Çetinkaya, Erdem Akakçe, Selim Atakan, Şevket Altuğ, Zeynep Tanbay, Tülay Günal, Fazıl Say, Bülent Emin Yarar, Şirvan Akan, Murat Tüzün, Yiğit Tuncay Dostlar Tiyatrosuna katkıda bulunan sanatçılardan bazılarıdır oyunculuklarıyla, müzikleriyle, koreografileriyle, sahne ve ışık tasarımlarıyla…
Salt Aziz Nesin, Bertolt Brecht, Nazım Hikmet, Can Yücel ya da Ahmet Arif, Vasıf Öngören dizeleriyle seslendirmez toplumsal eleştirilerini, adaletsizliğe karşı isyanını, sorgulamalarını, özgürlük tutkusunu Genco Erkal… Selam ettiği yazarlar arasında Yaşar Kemal de vardır Turhan Selçuk da, Alfred Jarry, Maxwell Andersen, Edward Bond da , William Shakespeare ya da Samuel Beckett de, Ryszard Kapuscinski de…
BİR YAMAN YORUMCU
“Rosenbergler Ölmemeli,” “Soruşturma,” “Şili’de Av,” “Sivas 93” gibi belgesel oyunlar da “Abdülcambaz,” “Asiye Nasıl Kurtulur,” “Feleknaz Hatun ile Gülizar Kızın Analık Davası,” ya da “Kerem Gibi,” “İnsanlarım,” Nazıma Armağan,” “Yaşamaya Dair,” ve de Fazıl Say’ın vurucu bestesi “Nazım Oratoryosu,” hepsi de birbirinden etkileyici aşk, savaş, özlem, vatan hasreti kokan anlamlı yapımlardır. Genco Erkal’ın dünyasında elbette Nâzım Hikmet’in çok ayrı bir yeri vardır. Yıllardır Nâzım Hikmet’in dizelerindeki yalın ve derin anlamları seyirciyle buluşturan bir yaman yorumcudur Genco Erkal…
Politik tiyatronun ustasıdır Genco… Onun dünyasında savaşla, barışla, hakla, hukukla, adalet ve adaletsizlikle, iyilik ve kötülükle, neşeyle, hüzünle yoğrulmuş sözcüklerde umut ışıklarının pırıltısı yakalanır. Çünkü kendisinin de sıkça vurguladığı gibi, irdelediği topluma dair sorunları ve ortaya attığı soruları daima aklın süzgeçinden geçirerek taşımıştır sahneye…Ve bu çalışmalar birer anı olarak kalmayacak, yol gösterecektir genç kuşaklara…Yolun açık olsun değerli dost…
DİKMEN GÜRÜN
Kaynak:https://www.birgun.net/haber/gule-gule-yerine-merhaba-genco-549122
